Nişantaşı Üniversitesi’nin Üniversite – Sanayi İşbirliği projeleri dahilinde, Sankara Beyin ve Biyoteknoloji Merkezinden Prof. Dr. Ihsan Kara ve Dr. Mehmet Oktar Guloglu ile Nisantaşı Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Aynur Müdüroğlu Kırmızıbekmez’in çalışmalarıyla, “NishKİT Sporadik Alzheimer Riski PCR Teşhis Kiti” geliştirildi. Dünyada birinci olan kiti geliştiren takımda yer alan Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Aynur Müdüroglu Kırmızıbekmez, 2 saat içinde süratli bir halde sonuç alınabildiğini belirterek, “Toplumda en yaygın görülen nörodejeneratif hastalık olan Alzheimer Hastalığı (AH), dünya çapında 30 milyondan fazla bireyde görülürken, semptomları yaşlılıkla birlikte ortaya çıkıp, 65 yaş üzeri bireylerin yaklaşık yüzde 10’ununda, 85 yaş üzeri bireylerin ise yaklaşık yüzde 50’sinde görülebiliyor. Günümüzde ortalama ömür müddetinin artmasıyla birlikte her geçen yıl daha fazla kişiyi etkileyen bu hastalığa birinci derece yakınlarında AH olan bireylerin yakalanma mümkünlüğü daha fazla” diye konuştu.

30-40’LI YAŞLARDA BAŞLIYOR

Semptomları çoklukla otuzlu ve kırklı yaşlarda başlayan erken başlangıçlı kalıtsal Alzheimer’ın, hastaların yüzde 1-5’ini kapsarken, İsveç’te binlerce ikiz üzerinde yapılan araştırmaya nazaran Alzheimer hastalarının yaklaşık yüzde 95’ini oluşturan geç başlangıçlı, sporadik olduğunu kaydeden Kırmızıbekmez, “Ayrıca araştırma, Alzheimer Hastalığı’nda çevresel tesirin yüzde 21-yüzde 42 aralığında olduğunu, genetik faktörlerin ise yüzde 58- yüzde 79 tesirli olduğunu ortaya koyuyor” dedi.

HASTALIĞIN HALA TEDAVİSİ YOK

Kırmızıbekmez “Hastalığın hala kesin bir tedavisi olmadığı için uygulanan tedaviler yalnızca semptomları baskılamaya yöneliktir. Fakat bu tedaviler ne kayıp ne de dejenere olmuş nöronların geri kazandırılmasında ne de hastalığın ilerlemesinin önlenmesinde faal değildir. Bu durum hem bireyler ve aileleri hem de toplumsal olarak maddi ve toplumsal yük haline gelmektedir. Fakat yapılan çalışmalar, “çevresel etkenler” dediğimiz beslenme ve ömür biçimi üzere farklılıkların kişinin Sporadik Alzheimer olma riskini düşürdüğünü yahut yakalanma yaşını ötelediğini göstermektedir” tabirlerini kullandı.

“ERKEN TEŞHİS RİSKİ AZALTACAK”

Bilhassa de Alzheimer hastası yakınlarının, NishKİT Sporadik Alzheimer Riski PCR teşhis kitini kullanmasının, ileride hastalığı geçirme olasılıklarını öğrenmeleri ve önleyici tıp kapsamında gerçekleştirecekleri beslenme ve ömür biçimi değişiklikleri ile bu hastalığa yakalanma risklerini düşürebileceğini söyleyen Kırmızıbekmez, “Bunun haricinde, Alzheimer hastalığının en büyük meselelerinden bir tanesi, erken periyot semptomlarının toplumda yaşlılık sebebiyle olağan kabul edilmesi ve tabibe müracaatların lakin semptomlar çok ilerlediğinde yapılmasıdır. Her hastalıkta olduğu üzere erken teşhis, Alzheimer hastalığında da değerlidir. Ailesinde Alzheimer hastalığı geçmişi olsun yahut olmasın PCR risk teşhis kiti ile tahlil yaptıran şahıslar, hastalığın geç teşhisine sebep olan semptomlar konusunda daha hassas olup, erken teşhis yoluyla hastalığın ilerleyişini azaltmayı ve ömür kalitelerini arttırmayı sağlayabilirler” dedi.

Kırmızıbekmez, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Geliştirdiğimiz PCR kitinin sağladığı tüm bu avantajlar hastalığın toplumsal yükünü azaltabilecektir. Bununla birlikte risk kümesinde olduğu erken yaşta tespit edilen bireyler, ileriye dönük planlamalarını da çok evvelden yapabileceklerdir.”

DÜNYADA BİR BİRİNCİ

Geliştirilen kitin içeriği ile ilgili ayrıntılı bilgi veren Kırmızıbekmez, “Kitimizde kullanılmak üzere AH risk genleri ve varyantları ile ilgili son yıllarda yapılmış tüm GWAS meta tahlilleri ile memleketler arası veritabanları taranmış ve varyantları hippokampus küçülmesi başta olmak üzere nörodejenerasyon, amiloid beta plakları birikimi ve tau proteini birikimi üzere Alzheimer hastalığına yol açtığı bilimsel çalışmalarla gösterilmiş yüksek riskli 6 gen belirlenmiştir. Bu kit, belirlenen bu yüksek riske sahip gen varyantlarının bireydeki tipini tespit edecek özel primerler içermektedir” diye konuştu.

Kitin şu anda bir gibisi bulunmadığının altını çizen Kırmızıbekmez, “Hastanelerde, kliniklerde ve teşhis merkezlerinde ve bilimsel klinik çalışmalarda kullanıma uygundur. Alzheimer Hastalığı geliştirme riskini öğrenmek isteyen bireyler, öteki hastalıklar için misal birçok teşhis tahlilinde istenen ve birçok insanın çekindiği tüpte kan örneği vermeye gerek duymayacaklardır. Geliştirdiğimiz metod ile yalnızca yanak içinden bir swap (pamuklu çubuk) ile birkaç saniye içinde kolaylıkla alınan DNA örneği kitimizin çalışması için kafidir. PCR Kitimiz, sonuçları 2 saat içerisinde süratli bir formda verebilmektedir” dedi.

Dr. Öğr. Üyesi Aynur Müdüroğlu Kırmızıbekmez, Dr. Mehmet Oktar Güloglu ve Alzheimer Derneği Genel Müdürü Füsun Kocaman ile görüşerek iş birliği yapılabilecek mevzu başlıklarına dair fikir alışverişinde bulunduklarını da belirtti.

Haber7